در حديث داريم كه پيامبر(ص) فرمودند: «صِل مَن قطعك» يعني به او كه از تو قطع مي كند، بچسب. اين به رابطه مافوق و مادون هم مربوط است. مادون عقل ندارد و قطع مي كند. آيا من هم بايد قطع كنم؟ بايد بچسبم. بچه قهر مي كند، رفيق قهر مي كند، مي گويد به من اهانت شده است. چند دفعه سلام كردم جوابم را نداد. ببين پيامبر(ص) ما چه اخلاقي دارد كه مي گويد به كسي كه از تو قهر كرده است بچسب. چگونه اين كار را بكنم؟ اگر به او بچسبم سيلي ام مي زند. نقشه بكش، پشت سر تعريفش را بكن تا سيلي نزند. تا ببيند كه بدك هم نيست، خوب چيزي است. مطمئن باش كه قبل از تو او پيش قدم نمي شود. انتظار نكش. هم مادون باشد و هم پيش قدم شود؟ امكان ندارد.

هركس كه پايين تر است نازش بيشتر است. در ميان مردم مي گويند هر كه زشت تر است بازي و نازش بيشتر است. به ملك باج نمي دهد. خوب ها ناز ندارند. مگر نديديد كه خدا از ما قرض مي گيرد؟ «من ذا الذي يقرض الله قرضاً حسناً» خدا مي فرمايد چه كسي هست به من قرض بدهد؟ آيا خداوند طلب نصرت مي كند؟ انبيا هم طلب نصرت مي كردند: «قال من انصاري الي الله قال الحواريون نحن انصارالله واشهد بانا مسلمون» آيا حضرت عيسي(ع) فقير است كه از مادون خودش ياري مي خواهد؟ نه! او فقير نيست، بلكه بزرگ است و مي خواهد مادون را راه بيندازد. حضرت اباعبدالله(ع) هم در روز عاشورا همين را فرمود. «هل م ن ناصر ينصرني»؛ چه كسي از ميان شما هست كه مرا كمك كند؟ آيا اين از روي نياز است؟ نه! او بزرگ است و مي خواهد شنونده را راه بيندازد

اين است معني سخن پيامبر(ع) كه فرمود: «صل من قطعك و اعف عمن ظلمك»؛ حتي كسي را كه به تو ظلم كرده عفو كن. هرجا حرف زدي او بدرفتاري كرد، به او خدمت كردي به تو ظلم كرد، مالت را خورد، خداي نخواسته به تو اهانت كرد، با اين همه تو عفوش كن. روي دستش بلند شو. مرد باش. اينها اخلاق پيامبر ما است. بقيه مي گويند به كسي كه به تو احسان كرده احسان كن. هر كس باشد اين كار را مي كند، اما پيامبر(ص) مي گويد به كسي بچسب كه تو را ترك مي كند. عفو كن كسي را كه به تو ظلم مي كند. عطا كن به كسي كه از تو منع مي كند. از مالش مي خواهي و به تو نمي دهد. اينها صفات بزرگان است و رشد دقيقاً همين است

برگرفته از سخنان حاج اسماعيل دولابي
کتاب كيمياي محبت