«فَسیرُوا فِی الأرضِ فَانظُرُوا کَیفَ کَانَ عَاقِبَةُ المُکَّذِبِینَ» 1
در زمین بگردید وببینید فرجام انکار پیشینیان چگونه بوده است؟
«در زمین گردش وسیر کنید واخبار تکذیب کنندگان را وآنچه را که به آنها رسیده،با دیده عبرت بنگرید تا پند بگیرید ودیگر همچون آنها عمل نکنید وراه تکذیب وانکار پیامبر را در پیش نگیرید»؛ 2
زیرا این آدم نماهای مغرور و واژگون در غرایز وشهوت ،حقایق و واقعیت حیات  ورهبران الهی را تکذیب کردند.امر به گردش ودیدن آثار پیشینیان ،ملت های گذشته و پادشاهان وفراعنه گردنکش ،به جهت عبرتی است که در دیدن آثار آنان وجود دارد،چه آنکه می بینیم آنان از بین رفته بدون اینکه قصرهای بلندشان ویا گنج های ذخیره شده آنها ویا تخت های مجللشان برایشان فایده ای داشته باشد.امر به سیر در زمین امری محال نیست ،بلکه مقصود شناخت احوال تکذیب کنندگان است ،زیرا اثر مشاهده آثار گذشتگان قوی تر از شنیدن آثار آن است.
هنگامی که در برابر آثار گذشتگان قرار می گیریم ،گویا یک مرتبه ویرانه ها جان می گیرند واستخوان های پوسیده از زیر خاک زنده می شوند،وجنب وجوش پیشین خود را آغاز می کنند .گذشته دور برای ما ترسیم می شود که دورنمای واقعی برای عبرت وتجربه نظر کنندگان است.بار دیگر نگاه می کنیم همه را خاموش وفراموش شده می بینیم.مقایسه این دو حالت نشان می دهد افراد خودکامه چه کوتاه فکرند که برای رسیدن به هوسهای بسیار زود گذر به هزاران دروغ وجنایت آلوده می شود.چه بسا ضرورت کاوش ودقت در فرجام تکذیب کنندگان دین الهی الزامی است.
«قُل سِیرُوا فِی الأرضِ فأَنظِرُوا کَیفَ کَانَ عَاقِبَةُ المُجرِمِینَ» 3
بکو در زمین بگردید پس ببین فرجام گنه پیشگان چگونه بود.
خداوند دستور می دهد که در زمین سیر کنند وعاقبت مجرمینی که انبیاءرا تکذیب کرده وانذار آنها را به هیچ گرفتند،ببینند که بازدید از آثاربه جا مانده آنها یکی از ابزار رشد وتعالی وتربیت می باشدو همچنین نظر وتفکر در عاقبت امر ایشان که خانه های خرابشان وآبادی های ویران وخالی ایشان بر آن دلالت دارد برای صاحب بصیرتی که بخواهد عبرت بگیرد کافی است.
آیت الله مکارم شیرازی در تشریح آیات فرموده :«کمی در جهان سیر کنید وآثار این گذشتگان مجرم وگنهکار ومنکر توحید ومعاد را بنگرید.چرا که مشاهده یکی از آثار آنچنان طوفانی در دل وجان انسان بر پا می کند که مطالعه چندین کتاب قطور چنان اثری ندارد»  4
سپس باید نگریست که چگونه خدا آنها را هلاک کرد ودیار آنها را قلع وقمع گردانید.باید از کفر محرمان وگناه کاران عبرت گیرند،زیرا برای مسلمانان در ترک گناهان وترس از عاقبت آنان لطف بزرگی است.

1 -آل عمران،137؛نحل ،35
2-طبرسی،مجمع البیان،ج2،ص397
3 -نمل ،69
4-مکارم شیرازی،تفسیر نمونه ،ج15،ص531،530

قسمتی از پایان نامه من با موضوع نگاه در آیات وروایات